Giang Tô là một tỉnh nằm ở ven biển phía Đông Trung Quốc. Giản xưng của nó là Tô. Dân số Giang Tô đứng đầu các tỉnh Trung Quốc. Giang Tô giáp với Sơn Đông, An Huy, Chiết Giang và Thượng Hải. Lịch sử của Giang Tô bắt đầu từ thời thượng cổ. Trước kia, Giang Tô nằm cách xa trung tâm của nên văn minh Hoa Hạ cổ. Đến hiện tại, Giang Tô là một điểm nóng về phát triển kinh tế. Với bề dày lịch sử mấy nghìn năm, nơi đây hình thành và phát triển văn hóa ẩm thực Giang Tô đặc sắc.
Phía Nam và phía Bắc của Giang Tô có sông Trường Giang và Hoài Hà chảy qua. Giang Tô nằm ở vùng chuyển giao giữa miền Bắc và miền Nam Trung Quốc. Chính bởi nét đặc biệt này, ẩm thực nơi đây có sự giao thoa mạnh mẽ và tinh tế giữa ẩm thực hai miền Bắc Nam. Giang Tô chủ yếu là đồng bằng phù sa hạ du Trường Giang, Hoài Hà. Đất đai nơi đây phì nhiêu. Chính vì vậy, sản vật đa dạng và phong phú. Tìm hiểu ẩm thực của Giang Tô, du khách sẽ thấy một bức tranh đầy màu sắc.
Giang Tô từ lâu đã được mệnh danh là một trong tám trường phái ẩm thực lớn của Trung Quốc. Nếu như món ăn Sơn Đông, An Huy là một trang nam nhi mộc mạc, món ăn Quảng Đông, Phúc Kiến nhã nhặn như một vị công tử phong lưu, món ăn Tứ Xuyên, Hà Nam chẳng khác nào một vị danh sĩ tài ba thì món ăn của Giang Tô, Chiết Giang lại được ví như một người đẹp Phương Nam. Nó giúp cân bằng với sự khỏe mạnh, đậm đà của chàng trai Sơn Đông, nét lãng mạn đậm chất tài tử của chàng trai Quảng Đông và chất uyên bác, đầy đủ trong ẩm thực Tứ Xuyên.
Sự hình thành của một trường phái có lịch sử lâu dài không thể tách rời với việc nấu ăn đặc sắc và độc đáo. Đồng thời, nó cũng chịu sự ảnh hưởng của địa dư, điều kiện khí hậu, đặc sản tài nguyên, thói quen ăn uống… Trung Quốc có câu tục ngữ “Nhất phương thủy thổ dưỡng nhất phương nhân“, món ăn của địa phương nào thì mang đặc điểm của địa phương ấy. Tục ngữ cũng có câu “Trên trời có thiên đường, trần gian có Tô Châu Hàng Châu“, phong cảnh nơi này đẹp như tranh, sản vật và những món ăn ở vùng này cũng phong phú, đậm đà một bản sắc riêng. Người Hoa thường khái quát hương vị của bốn trường phái ẩm thực lớn trong câu “đông chua, tây cay, nam ngọt, bắc mặn” và ẩm thực Giang Tô thuộc vào nhóm “nam ngọt”. Hương vị các món ăn nơi này thường có vị ngọt và thanh dịu.
Ẩm thực Giang Tô chủ yếu gồm các món ăn đến từ ba vùng: Dương Châu, Nam Kinh và Tô Châu. Phương thức chế biến đặc trưng ở vùng này là hầm, ninh, tần. Nhờ nghệ thuật nấu nướng độc đáo, mà các món ăn của Giang Tô luôn đảm bảo nguyên chất, nguyên vị. Hương vị đặc trưng luôn chiếm trọn tình cảm của thực khách. Người vùng Giang Tô lựa chọn nguyên liệu cũng rất kỹ càng, cách chế biến cũng tinh tế cầu kỳ hơn phía Bắc nhưng quan trọng nhất là cốt sao phải giữ cho được hương vị tươi mới của nguyên liệu ban đầu.
Đến với vùng đất Giang Tô xinh đẹp, riêng những ai thích ẩm thực theo phong cách cung đình và sang trọng thì phải tìm đến 2 nhà hàng ẩm thực nổi tiếng là Đắc Nguyệt Lâu và Tùng Hạc Lâu. Nếu như Đắc Nguyệt Lâu cuốn hút thực khách bằng cách thay đổi món ăn đặc trưng theo từng mùa thì Tùng Hạc Lâu lại có một lịch sử hơn 200 năm từ đời vua Càn Long. Các phố ẩm thực Thập Toàn, Phượng Hoàng, đường Can Tương cũng ngày đêm nhộn nhịp du khách thưởng thức các món trứ danh thuộc trường phái hấp, ninh, tần, như tùng thử quế ngư, canh suông vi cá, gà nấu dưa hấu, canh rau nhút Tây Hồ,…
Giang Tô có rất nhiều món ăn ngon đã chinh phục được những vị thực khách cho dù là khó tính nhất. Cái tên đầu tiên phải kể đến là “Đậu phụ Bình Kiều” rất nổi tiếng, từng là món yêu thích của cả cố Thủ tướng Chu Ân Lai và vua Càn Long thời nhà Thanh. Truyện kể rằng vua Càn Long vi hành Giang Nam, khi thuyền rồng của vua đi qua Bình Kiều, một thị trấn cổ thuộc Hoài An lúc bấy giờ, vua đã được thưởng thức món “Đậu phụ Bình Kiều” và khen tấm tắc. Từ đó món “Đậu phụ Bình Kiều” đã lừng danh Giang Tô và Hoài An, trở thành món ăn truyền thống nổi tiếng trong trường phái ẩm thực Giang Tô. Ngày nay, món Đậu phụ Bình Kiều không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn là một món ăn lừng danh khắp nơi trên thế giới, được trải qua sự chế biến của những nhà đầu bếp khác nhau nhưng nếu muốn thưởng thức đúng vị bản chất của nó thì chỉ khi tìm đến Giang Tô ta mới có khoái cảm ăn món ăn này.
Đậu phụ Bình Kiều được chế biến vô cùng công phu. Nguyên liệu chính là đậu phụ, trứng và thịt gà. Ngoài ra còn có măng, nấm cùng các loại gia vị khác. Sau khi chế biến, những miếng đậu phụ nhỏ, trắng nõn, mềm mại sẽ được cắt thành hình kim cương đầy nghệ thuật. Khi đưa miếng đậu vào miệng, bạn sẽ cảm nhận được vị thanh mát, nhẹ nhàng. Miếng đậu phụ dường như tan ngay trên đầu lưỡi, để lại hương vị hoà quyện giữa trứng, gà, nấm và gia vị, khiến thực khách không khỏi say đắm, xiêu lòng.
Ẩm thực Giang Tô cũng chinh phục thực khách gần xa bằng món Vịt muối Nam Kinh trứ danh – một đặc sản của vùng Nam Kinh (thủ phủ của tỉnh Giang Tô). Lớp thịt vịt mang màu trắng ngà, rất mềm, có vị ngọt nhẹ, mỡ mà không ngấy. Món ăn nổi tiếng này có hương vị thơm ngon, đậm đà, có thể chính phục bất cứ ai, kể cả những thực khách khó tính nhất. Hàng năm, cứ vào khoảng giữa thu, khi hoa quế đang mùa nở rộ, người ta lại háo hức muốn được nếm thử món ăn “tuyệt hảo” này, vì đây chính là thời điểm lý tưởng nhất để chế biến vịt muối. Cũng vì lý do đó mà vịt muối Nam Kinh còn được gọi bằng cái tên mỹ miều là “vịt quế hoa”.
Cơm chiên Dương Châu cũng nổi tiếng không kém bởi là món ăn có sự cân bằng dinh dưỡng nhất của Giang Tô. Cơm chiên Dương Châu, nghe thì đơn giản, mộc mạc, nhưng thực chất món này bao gồm các nguyên liệu rất đa dạng: trứng, giăm bông, sò điệp, cà rốt, đậu xanh và nhiều loại thịt, rau củ khác. Đây không phải các nguyên liệu cố định mà người đầu bếp có thể biến tấu linh hoạt sao cho phù hợp với khẩu vị của thực khách và từng mùa trong năm. Chính sự kết hợp phong phú đó đã làm món ăn này có màu sắc bắt mắt, kích thích vị giác thực khách mãnh liệt, nhưng đồng thời vẫn vô cùng bổ dưỡng.
Trong danh sách những món ăn nức tiếng của ẩm thực Giang Tô mà bỏ qua cái tên “Bánh bột chiên trứng” thì đó là một điều thiết sót. Bánh bột chiến trứng, nghe tên thì tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là một món ăn sáng hấp dẫn rất được ưa chuộng tại Giang Tô. Món ăn này có cách làm gần giống bánh cuốn trứng nhưng được nướng thay vì chiên giòn. Người ta sẽ tráng một lớp bột mỏng trên chiếc chảo dẹt, đợi đến lúc bột vừa khô thì đập vào một quả trứng, rắc thêm chút gia vị và thật nhiều hành lá rồi cuộn lại. Chiếc bánh bột chiên trứng mới ra lò nóng hôi hổi, cắn vào vừa cảm nhận được chút giòn tan của lớp vỏ, vừa thấy được hương thơm và vị béo mềm của trứng chín tới, đủ sức khiến những du khách yêu thích ẩm thực phải bỏng lưỡi vì nóng mà vẫn không thể ngừng.
Ngoài ra, còn các món ăn nhẹ của Giang Tô đã nổi tiếng khắp nơi như đậu hũ khô, hạt dưa hoa hồng, kẹo hạt tùng, bánh mặn mỡ heo – những món ăn từng một thời gợi một không khí ẩm thực đặc sắc trong truyện Kim Dung. Món nào cũng chứa đựng tất cả sự tươi mát của nguyên liệu, sử dụng cái ngọt của đường phèn để tạo nên sự thanh mát tột cùng cho người thưởng thức.
Còn gì thú vị hơn khi bắt đầu một ngày mới với việc thưởng thức bữa sáng mang đậm chất truyền thống Trung Hoa bằng món dầu cháo quẩy dân dã hiện diện ở mọi ngõ đường. Quẩy nóng giòn ăn kèm với tô cháo trắng hay ly sữa đậu nành, đạm bạc mà dễ ăn. Kế đến là các món bánh hấp từ bột gạo, đủ hình dạng, đủ loại nhân, được hấp trong xửng bốc khói nghi ngút, tỏa hương thơm lựng, đủ sức quyến rũ bất kỳ vị khách nào vô tình đi ngang.
Đứng đầu trong danh sách những món ăn kinh dị của vùng đất Giang Tô đó có lẽ là "sâu nấu đủ kiểu". Nhìn thấy món ăn này lần đầu tiên có lẽ du khách không nghĩ nguyên liệu chính lại là từ những con sâu. Thế nhưng, loài sâu xanh này lại là món ăn tiêu biểu cho tỉnh Giang Tô, nhất là ở thành phố Liên Vân Cảng. Những con sâu được chế biến rất kỳ công và làm ra đủ món ăn ngon như sâu xào trứng, sâu rán giòn, sâu nấu canh cải thảo... Tùy từng món khác nhau mà người Giang Tô sẽ để nguyên con sâu hoặc chỉ lấy phần thịt sâu bên trong và bỏ phần da xanh bên ngoài. Theo người Giang Tô thì món ăn này ngon và có rất nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe nhưng sau khi đã biết thành phần chế biến rồi liệu du khách có dám ăn?
Món mắt cừu ở Giang Tô cũng được liệt vào danh sách các món ăn khó nuốt. Tuy nhiên, điều đặc biệt là món này thường được ngụy trang khá tinh vi nên hầu như nhiều người sau khi lỡ nếm thử mới biết mình vừa nuốt mắt của một con cừu. Đối với người Giang Tô thì mắt cừu là món ăn ngon và bổ dưỡng nên nếu đủ can đảm thì du khách có thể thử qua. Món mắt cừu ở Giang Tô có thể được chế biến thành nhiều món ngon như mắt cừu nướng, mắt cừu luộc, mắt cừu hầm canh...
Không chỉ mắt cừu mà ở Giang Tô còn có món đặc sản "khó nuốt" hơn, đó chính là canh nấu từ nhau thai cừu. Mặc dù biết đây cũng là món ăn bổ dưỡng nhưng ngay chính người Giang Tô cũng chưa chắc dám thử thì người nước ngoài đến đây càng "chạy mất dép".
Tảo địa bì là một loại tảo tự nhiên có vị thanh mát nên không hề gây hại sức khỏe cũng như không hề khó ăn ngoài sức tưởng tượng. Món tảo này có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon như xào trứng, nấu canh... Thế nhưng, điều khiến nhiều người, kể cả người Giang Tô phải suy nghĩ trước món ăn này là do vị trí loại tảo thường mọc và sinh sống ở những nơi không mấy sạch sẽ. Loại tảo này thích mọc ở nơi tù động, ẩm thấp, đặc biệt là những nơi xung quanh nhà vệ sinh hoặc nơi có nhiều phân động vật. Do đó, cho dù có rửa sạch cách mấy thì nhiều người Giang Tô khi ăn món này đều bị ám ảnh mùi phân thoang thoảng nên thường rất ngại gắp đũa thử.
Ẩm thực Giang Tô có nhiều món ăn được chế biến từ bong bóng cá. Khác với các loại bong bóng cá khô thường thấy thì món ăn ở Giang Tô sử dụng hẳn bong bóng cá tươi, tức là loại bong bóng vừa lấy ra từ nội tạng cá và mang đi chế biến. Do đó, món ăn từ bong bóng cá sau khi hoàn thành thường có độ nhầy và có mùi đặc trưng. Mặc dù, đối với người Giang Tô thì đây cũng có thể là món ăn yêu thích nhưng đối với nhiều người không quen thì sẽ cho rằng món này có mùi tanh và khó ăn.